เรื่องจากอดีต : เปิดทางรถไฟสายลำนารายณ์ - บัวใหญ่

[black_express]

ตั๋วโดยสาร ข.137 ชท.บางซื่อ (2) - หนองคาย เที่ยวสุดท้าย

หายไปหลายวันครับ…

เพราะช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา ผมมีโอกาสไปธุระที่ขอนแก่น จังหวะดีด้วยสิ เพราะใช้บริการรถเร็ว ข.137 บางซื่อ 2 – หนองคาย ขบวนสุดท้าย เมื่อวันเสาร์ที่ 20 พฤศจิกายน 2527 นี้เอง วันอาทิตย์รุ่งขึ้น ขบวนนี้จะไปเริ่มต้นที่หัวลำโพงเหมือนก่อน

ได้ยินจากประชาสัมพันธ์ตามสายเกือบทุกสถานีเลย วันนี้รถเร็วทำเวลาได้ดีมากครับ แวะสถานีตามกำหนด จะคลาดเคลื่อนบางสถานีเพียงไม่กี่นาทีเท่านั้น บังเอิญอีก จองได้ที่นั่งด้านซ้าย มุมมองเลยแตกต่างจากด้านขวาที่เคยนั่งมาก่อน

คงไม่เก็บภาพเส้นทางสายนี้ล่ะครับ เพราะสมาชิกชาวลพบุรี กับสายอีสาน เก็บภาพมาให้ดูกันหลายเที่ยวแล้ว แถมภาพยังสวยๆ อีกด้วย ขอสรุปย่อตามที่เห็นก็แล้วกัน

ช่วง ชุมทางบ้านภาชี – ชุมทางแก่งคอย ขาขึ้น รู้สึกว่าจะอุดมไปด้วยต้นพุทราริมทาง เกือบตีหน้า ตีมือผมตั้งหลายหน ฝากเจ้าหน้าที่รับผิดชอบช่วยเอาเลื่อยโซ่ปรามๆ ไว้บ้างนะครับ เป็นไม้ผลเศรษฐกิจก็จริง แต่ขึ้นชิดตู้รถไฟแบบนั้น ผู้โดยสารไม่มีโอกาสเก็บกินหรอกครับ ถูกกิ่งพุทราตีหน้าแหกมากกว่า

ช่วง ชุมทางแก่งคอย – แก่งเสือเต้น ดอกทานตะวันเริ่มบานแล้ว แต่ยังไม่เต็มทุ่ง มีคนไปเที่ยวชมไร่กันหนาตา แฟนๆ ทัวร์ทุ่งทานตะวันที่ไม่ได้ไปช่วงแนะนำ เตรียมตัว เตรียมใจ และก็เตรียมเงินเที่ยวกันได้แล้ว

ที่หยุดรถเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ วันนี้รถเร็วจอดส่งคนลงด้วยล่ะ

ผมเพิ่งรู้ว่า สถานีสถานีโคกสลุง ( เชยจริงแฮะ เรานี่ ) เป็นสถานีที่อยู่ระหว่างสะพานลอยข้ามอ่างเก็บน้ำป่าสักชลสิทธิ์ ถ้าไม่ได้นั่งด้านซ้ายมือเที่ยวนี้ก็คงไม่เห็น ผมเองต้องกลับไปแก้ไขลำดับรายชื่อสถานีที่จดไว้อีกแล้ว

อ่างเก็บน้ำเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ น้ำยังเต็มอ่าง อากาศเย็นสดชื่น แฟนๆ ทัวร์รถไฟคงถูกใจแน่ๆ

ผมเคยขึ้นรถเร็วสายนี้ไปขอนแก่นครั้งแรก ทางรถไฟยังวิ่งสายเดิม เห็นหัวงานก่อสร้างเขื่อนป่าสักฯ ตั้งอยู่ใกล้ๆ ทางรถไฟ ไม่เคยคิดว่าจะมีทางรถไฟลอยน้ำแบบนี้ มาอีกที แนวคันทางเก่าจมน้ำเกือบหมดแล้ว

สถานีลำนารายณ์ มีหอประแจแยกต่างหากจากตัวสถานี และมีแบบเดียวกันที่สถานีจัตุรัส ชุมทางบัวใหญ่ เมืองพล บ้านไผ่ และขอนแก่น เลยจากนั้นไปยังไม่ทราบครับ เพราะลงจากรถไฟก่อน

ช่วงสถานีโคกคลี – ช่องสำราญ ผมว่า ถ้ามีขบวนรถรอหลีกกันช่วงนี้ ควรกักรถเที่ยวล่องไว้ที่สถานีช่องสำราญก่อน จนกว่ารถเที่ยวขึ้นผ่านไปแล้ว ค่อยปล่อยขบวนลงมา

เส้นทางลาดชันขนาดนั้น หากห้ามล้อไม่อยู่ ยังสามารถปล่อยให้เลยสถานีโคกคลีไปจนหมดความเร็วได้ ไม่ต้องเจออุบัติเหตุแบบนี้อีก ยังมีทราก บตญ.ขนน้ำตาลทิ้งอยู่ริมทางด้านซ้ายจนเดี๋ยวนี้

บนเขาช่วงบ้านวะตะแบก ลมหนาวพัดค่อนข้างแรง และช่วง บำเหน็จณรงค์ – บ้านเหลื่อม เห็นชาวบ้านกำลังลงแขกเกี่ยวข้าวอยู่หนาตา หนองน้ำบางแห่งเริ่มแห้งขอด ฝุ่นข้างทางปลิวเกาะจนเหนียวผมเหนียวตัว พอถึงขอนแก่นต้องรีบอาบน้ำโดยด่วน

ผ่านลานว่าที่ ไอ.ซี.ดี. สถานีท่าพระ กำลังเร่งก่อสร้างอยู่ กลางปีคงเสร็จเรียบร้อย

สถานีขอนแก่น ขอนไม้ชื่อสถานียังไม่เปลี่ยนแปลง แต่ตัวสถานีสร้างใหม่เป็นอาคาร คสล.สมัยใหม่ กะทัดรัด แต่ยังไม่เปิดเป็นทางการ

หากใครมีรูปถ่ายสถานีเก่า ช่วยเอามาโชว์รอเปรียบเทียบได้แล้วครับ

[black_express]

สำหรับเส้นทางช่วงลำนารายณ์ - บัวใหญ่ ผมค้นได้ภาพ – ข่าวการเปิดเส้นทางรถไฟสายนี้ จากนิตยสาร “ เสรีภาพ “ ฉบับที่ 145 ในปี พ.ศ. 2510 ซึ่งคว้ามาเก็บได้ทันก่อนยายผมจะเอาไปทำเชื้อไฟ

แน่นอนครับ…. ต้องเป็นเรื่องเกี่ยวกับรถไฟ ก็มีอยู่ราว 2 - 3 ฉบับ โอกาสดีๆ จะเอามาลงเป็นครั้งๆ ไปนะครับ เดี๋ยวเรื่องเก่าๆ สูญหายหมด นี่ก็ต้นฉบับเริ่มหลุดเป็นชิ้นๆ แล้ว

นิตยสาร “ เสรีภาพ “ สมัยที่ผมยังเด็กเล็กๆ เป็นหนังสือที่น่าสนใจมาก เพราะพิมพ์ด้วยกระดาษเนื้อดีจากประเทศฟิลิปปินส์ คู่กับฉบับภาษาอังกฤษในชื่อ “ Free world " เป็นภาพสีเกือบทั้งเล่ม ต่างกับหนังสือบ้านเราในช่วงเดียวกันยังพิมพ์ด้วยภาพขาว – ดำเท่านั้น

ผู้อุปถัมภ์เป็นพี่เอื้อยใหญ่ค่ายประชาธิปไตย คือ สหรัฐอเมริกา ผ่านทางสำนักข่าวสารอเมริกัน กรุงเทพฯ เผยแพร่ประชาสัมพันธ์ความเจริญก้าวหน้าของประเทศในค่ายเสรีประชาธิปไตยที่สมบูรณ์พูนสุข ต่างจากค่ายคอมมิวนิสต์ที่ผู้คนหน้าตาซีดเซียว เอาคนมาไถนาแทนวัวควายนั่นแหละ

ถ้าไม่นับเรื่องโฆษณาชวนเชื่อ และเรื่องราวจากสหรัฐอเมริกาจากนิตยสารรายเดือนฉบับนี้ เราจะอ่านพบสิ่งใหม่ๆ ที่เกิดขึ้นในประเทศไทยน่าสนใจมากครับ อย่างเช่น ซีอาโต้ , ตชด. , พัฒนาชุมชน , หน่วยพัฒนาการเคลื่อนที่ของ กรป.กลาง , รพช. , ถนนมิตรภาพสายนครราชสีมา – หนองคาย , เปิดท่าเรือน้ำลึกสัตหีบ , เปิดถนนซูเปอร์ไฮเวย์ ดินแดง – รังสิต , การใช้เครื่องบินพ่นยาปราบตั๊กแตนระบาดเป็นครั้งแรกที่ไชยบาดาล , เปิดทางรถไฟสายลำนารายณ์ – บัวใหญ่ และก็ ฯลฯ

หลังจากสหรัฐฯ ได้ถอนตัวจากสงครามอินโดจีนแล้ว มีการเปลี่ยนแนวของ “ เสรีภาพ " ไปเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับชีวิตผู้คนและเรื่องราวด้านต่างๆ ในสหรัฐฯ เอง เป็นข่าวหลังสุดเกี่ยวกับนิตยสารชื่อนี้ ปัจจุบันจะพิมพ์อยู่หรือเลิกกิจการไป ผมก็ไม่ทราบ หากใครพบเห็นว่ายังมีอยู่ตามห้องสมุดใหญ่ๆ ช่วยบอกข่าวกันด้วยครับ

เป็นคนเก่าเล่าความหลังไปหน่อย มาดูเรื่องราวที่ผมคัดลอกมากับภาพถ่ายเมื่อสมัยก่อน ใครจำได้ว่าเป็นภาพอยู่ที่ตรงไหนบ้าง เปลี่ยนแปลงกันยังไง ? เชิญร่วมวง post กันได้เลยครับ


ขบวนรถไฟปฐมฤกษ์ จอดที่บริเวณปากอุโมงค์เขาพังเหย ( ด้านใต้ )

ทางรถไฟสาย แก่งคอย – บัวใหญ่

“ ข้าพเจ้ารู้สึกเป็นเกียรติอย่างสูง ที่ได้มาประกอบพิธีเปิดการเดินรถสายแก่งคอย – บัวใหญ่ ต่อจากสถานีลำนารายณ์ถึงสถานีบัวใหญ่ในวันนี้ และมีความยินดีเป็นอย่างมากที่ประเทศไทยได้มีทางรถไฟเชื่อมระหว่างภาคตะวันออกเฉียงเหนือกับภาคกลางอีกสายหนึ่ง ซึ่งเชื่อว่าคงจะก่อประโยชน์อย่างมากมายให้แก่พี่น้องประชาชนทั้งหลายสืบไป….”

ข้างต้นนี้ คือ คำกล่าวตอนหนึ่ง ของ ฯพณฯ จอมพลถนอม กิตติขจร นายกรัฐมนตรี เนื่องในพิธีเปิดเดินขบวนรถต่อจากสถานีลำนารายณ์ ถึงสถานีบัวใหญ่ เมื่อเช้าวันที่ ๑๙ สิงหาคม พ.ศ.๒๕๑๐ เวลา ๑๑.๓๐ น. อันเป็นการเปิดการเดินรถไฟผ่านอำเภอจัตุรัส และ อำเภอบำเหน็จณรงค์ ที่อุดมสมบูรณ์ของจังหวัดชัยภูมิ ไปบรรจบเชื่อมกับทางรถไฟสายนครราชสีมา – หนองคาย ที่สถานีบัวใหญ่


ฯพณฯ นายกรัฐมนตรี จอมพล ถนอม กิตติขจร ขณะทำพิธีเปิดเส้นทางรถไฟสายใหม่ ช่วงสถานีลำนารายณ์ - ชุมทางบัวใหญ่

และในวันรุ่งขึ้นคือวันที่ ๒๐ สิงหาคม ขบวนรถเร็วระหว่างกรุงเทพฯ กับหนองคายก็จะเดินผ่านในเส้นทางสายใหม่นี้ โดยออกจากกรุงเทพฯ เวลา ๐๖.๑๐ น. (สำหรับขบวนขึ้น) และออกจากหนองคายเวลา ๐๕.๐๐ น. (ขบวนล่อง) โดยจะเดินในเส้นทางใหม่ระหว่างสถานีแก่งคอย – บัวใหญ่ ไม่ผ่านสถานีนครราชสีมาอย่างแต่ก่อน และหยุดรับส่งคนโดยสารที่สถานีแก่งเสือเต้น สถานีสุระนารายณ์ สถานีลำนารายณ์ สถานีบำเหน็จณรงค์ และสถานีจัตุรัส ถึงปลายทางตามกำหนดเวลาเดิมคือ ถึงหนองคาย ๑๙.๐๐ น. และถึงกรุงเทพฯ ๑๗.๕๐ น.


ขบวนรถไฟปฐมฤกษ์ที่จุดเริ่มต้นเส้นทางสาย ลำนารายณ์ - ชุมทางบัวใหญ่

การก่อสร้างทางรถไฟสายแก่งคอย – บัวใหญ่นี้

เริ่มมาตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๔๙๓ และเปิดการเดินรถครั้งแรกจากสถานีแก่งคอย ถึงสถานีสุระนารายณ์ เป็นระยะทาง ๖๑ กม. เมื่อวันที่ ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๔๙๙ และต่อมาได้ก่อสร้าง ( ถึงสถานีลำนารายณ์ ? ) และเปิดการเดินรถโดยสาร และสินค้า เพื่อรับใช้ประชาชนทั้งสิ้นในเส้นทางสายใหม่นี้ ๘๔ กม. ต่อมาได้เสนอเป็นโครงการพัฒนาเศรษฐกิจ ปี พ.ศ. ๒๕๐๔ – ๒๕๐๙ ต่อสภาพัฒนาการเศรษฐกิจแห่งชาติ

หลังจากได้รับความเห็นชอบแล้ว ก็ได้เริ่มงานก่อสร้างในปี พ.ศ. ๒๕๐๖ เป็นต้นมา จนแล้วเสร็จเป็นระยะทาง ๑๖๖ กม. รวมเป็นระยะทางทั้งสิ้น ๒๕๐ กม. ทางสายนี้ สร้างขึ้นเพื่อแบ่งเบาภาระการขนส่งในเส้นทางสายเดิมระหว่างสถานีแก่งคอย – ปากช่อง ซึ่งต้องผ่านทางลาดชันบางตอน ถึง ๒๔ ใน ๑๐๐๐ เส้นทางสายใหม่ระหว่างสถานีแก่งคอย กับ สถานีบัวใหญ่ นี้ มีลาดชันสูงเพียง ๑๒ ใน ๑๐๐๐ และรัศมีของโค้งต่ำสุด ๔๐๐ เมตร นอกจากนั้น ทางรถไฟสายใหม่นี้ยังจะมีส่วนช่วยในการเปิดป่าให้เป็นแหล่งทำมาหากินของราษฎรเพิ่มขึ้น และเป็นการเตรียมรับโครงการพัฒนาภาคตะวันออกเฉียงเหนือของรัฐบาล รวมทั้งบางส่วนของโครงการพัฒนาลำแม่น้ำโขงอีกด้วย


เส้นทางช่วง สถานีช่องสำราญ – บ้านวะตะแบก

ตลอดสองข้างทางรถไฟตั้งแต่แก่งคอย ถึง บัวใหญ่ มีสถานีและที่จอดรถรวม ๒๘ แห่ง ทิวทัศน์สองข้างทางเป็นภูเขาน้อยใหญ่สลับด้วยแหล่งเกษตรกรรมประเภทไร่และนาเป็นพื้น ลักษณะโดยทั่วไปในเขตที่เป็นนาดูค่อนข้างจะแห้งแล้ง




ที่หยุดรถเขาหินดาด และบริเวณสองข้างทางรถไฟ

“ ทางรถไฟสายนี้ นอกจากจะแบ่งเบาและบรรเทาความคับคั่งของการเดินรถในทางสายแก่งคอย - ปากช่อง นครราชสีมาลงแล้ว ยังช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายในการลากจูงขบวนรถอีกด้วย ” นี่คือคำกล่าวตอนหนึ่งของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม ในคำรายงานต่อประธานในพิธีเปิดฯ และอีกตอนหนึ่ง ฯพณฯ รัฐมนตรี กล่าวว่า “…เชื่อว่า เมื่อเปิดการเดินรถตลอดทางสายแก่งคอย – บัวใหญ่ แล้ว จักอำนวยประโยชน์ในการขนส่งผลผลิตทางเกษตรกรรมไปสู่ตลาดการค้าได้รวดเร็วขึ้น เป็นการสอดคล้องกับนโยบายการพัฒนาท้องถิ่นในสาขาต่างๆ ที่รัฐบาลกำลังเร่งรัดจัดทำอยู่…”


ราษฎรรอดูขบวนรถไฟปฐมฤกษ์ที่ สถานีบำเหน็จณรงค์ จ.ชัยภูมิ

อนึ่ง ขบวนรถไฟพิเศษที่จัดเดินเป็นปฐมฤกษ์ในวันนั้น หยุดที่สถานีในเส้นทางใหม่เพียง ๒ สถานี คือ สถานีบำเหน็จณรงค์ และ สถานีจัตุรัส ทั้งสองแห่งมีผู้คนมาคอยต้อนรับขบวนรถไฟสายปฐมฤกษ์กันอย่างเนืองแน่น

ชาวบ้านบางคนบอกว่าอุ้มลูกน้อยเดินทางมาเพื่อจะรอดูรถไฟขบวนพิเศษนั้นตั้งแต่เช้ามืดทีเดียว เพราะไม่เคยเห็นมาก่อนเลยในชีวิต


การรถไฟฯ ได้เปิดการเดินรถสายแก่งคอย – บัวใหญ่ ระยะทาง ๒๕๐ กม. เมื่อวันที่ ๑๙ สิงหาคม ๒๕๑๐ ทางรถไฟสายนี้นอกจากจะอำนวยประโยชน์ในการโดยสารและรับส่งสินค้าแล้ว ยังเปิดป่าให้เป็นแหล่งทำกินของราษฎรด้วย ( สถานีแผ่นดินทอง จ.ลพบุรี )

และนอกจากจะได้ดูรถไฟสมความตั้งใจแล้ว ชาวบ้านราวหมื่นคนเศษเหล่านั้นยังโชคดี คือ พลอยได้รับการเยี่ยมเยียนจาก ฯพณฯ จอมพล ถนอม กิตติขจร นายกรัฐมนตรี ซึ่งลงจากรถไฟ เดินปะปนทักทาย และพูดคุยกับราษฎรเหล่านั้นโดยใกล้ชิด แห่งละประมาณ ๒๐ นาทีอีกด้วย

ที่สถานีปลายทางสำหรับขบวนรถพิเศษ คือที่ สถานีบัวใหญ่ มีราษฎรนับหมื่นคนได้มาชุมนุมกันที่สนามฟุตบอลหน้าตลาด เพื่อคอยต้อนรับ ฯพณฯ นายกรัฐมนตรีกับคณะ

ท่านนายกรัฐมนตรีได้เยี่ยมเยียนและทักทายผู้ที่มาชุมนุมเหล่านั้นอย่างทั่วถึง ด้วยสีหน้ายิ้มแย้มเช่นเคย ก่อนที่จะขึ้นเครื่องบินเฮลิคอปเตอร์กลับพระนคร.

[OutRun]

เฮ้อ เห็นวันที่เปิดเส้นทางเดินรถแล้ว (19 สิงหาคม 2510) อยากให้เส้นทางคลองสิบเก้า -
แก่งคอย มีพิธีเปิดเดินรถโดยสารผ่านเส้นทางอย่างงี้มั่งจัง เพราะเส้นทางนี้ก็เคยมีพิธีเปิดใช้
เส้นมาก่อนแล้วเช่นกัน แถมตรงกับวันที่ 19 สิงหาคม เหมือนกันเสียด้วยสิ เพียงแต่เป็น
พ.ศ.2538 เท่านั้นเอง และคุณสมบัติของเส้นทางที่ใช้งานของทั้ง แก่งคอย - บัวใหญ่ และ คลอง
สิบเก้า - แก่งคอย ก็คล้าย ๆ กันเสียด้วยสิ คือช่วยลดภาระของอีกเส้นทางหนึ่งที่ไปในทิศทาง
เดียวกัน
_________________
นายจักรยานกับการรถไฟ ฯ