เล่าเรื่องตั๋วแข็งหลากสีหลายชนิด

[tuie]

ก่อนอื่นต้องกล่าวสวัสดีท่านสมาชิกและท่านผู้อ่านทุกท่าน บางท่านอาจจะเคยชมภาพตั๋วกระดาษแข็งที่ผมสะสมมานานกว่า ๒๐ ปี จากเว็บอื่นมาบ้างแล้ว แต่คราวนี้จะนำเสนอพร้อมเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับตั๋วชนิดต่างๆในมุมมองและประสบการณ์ของผู้ชื่นชอบรถไฟเพิ่มเติม พร้อมภาพตั๋วกระดาษแข็งชนิดนั้นๆประกอบ เพื่อให้ได้อรรถรสมากยิ่งขึ้น ผมไม่ค่อยแน่ใจว่าเรื่องตั๋วกระดาษแข็งที่จะเล่าให้ฟังนี้ควรจะอยู่ในหัวข้อกระทู้ใดแน่ ดูๆแล้วน่าจะค่อนไปทางสาระความรู้วิชาการและประวัติศาสตร์มากกว่าเลยส่งมาลงในหัวข้อกระทู้นี้ ผิดพลาดประการใดขออภัยไว้ล่วงหน้านะครับ
เข้าเรื่องเสียที แต่เดิมก่อนปี ๒๕๓๕ การรถไฟฯจะจำหน่ายตั๋วกระดาษแข็งให้แก่ผู้โดยสารเป็นหลัก ไม่นับตั๋วอย่างอื่นเช่น ตั๋วบางเที่ยวเดียว ตั๋วบางไป-กลับ ตั๋วรถนำเที่ยวฯลฯ นับตั้งแต่ปี๒๕๓๕ เป็นต้นมา การรถไฟฯเริ่มนำระบบคอมพิวเตอร์มาใช้ในการสำรองที่นั่ง ออกตั๋วโดยสารเป็นตั๋วคอมพิวเตอร์ เริ่มจากตั๋วรถโดยสารชั้นหนึ่ง ชั้นสองก่อน ตั๋วกระดาษแข็งจึงมีจำหน่ายน้อยลงเรื่อยๆคงเหลือแต่ตั๋วกระดาษแข็งรถชั้นสาม จนกระทั่งปัจจุบันนี้คงหาสถานีที่ยังจำหน่ายยากเต็มทีแล้วครับ นึกๆดูแล้วก็เสียดาย น้องๆเด็กๆรุ่นหลังๆที่อาจไม่มีโอกาสได้เห็นตั๋วกระดาษแข็งซึ่งมีหลากสีสัน หลายรูปแบบ ตั๋วกระดาษแข็งบางฉบับโดยเฉพาะตั๋วชั้นหนึ่ง ชั้นสองก็สวยงามและหาดูยาก ก็จะทยอยนำเสนอต่อไปครับ
จากประสบการณ์ในการสะสมตั๋วกระดาษแข็งของผม พอจะแยกประเภทตั๋วกระดาษแข็งได้ดังนี้
๑ ตั๋วค่าโดยสาร
ตั๋วค่าโดยสารจะแบ่งออกเป็น ตั๋วค่าโดยสารรถชั้นหนึ่งมีสีเหลืองอ่อนทั้งใบ ตั๋วค่าโดยสารรถชั้นสองมีสีเขียวแก่ทั้งใบ และตั๋วค่าโดยสารรถชั้นสามมีสีแดงออกส้มทั้งใบ
สีของตั๋วค่าโดยสารข้างต้นนั้นเป็นสีมาตรฐานที่เห็นเป็นปกติทั่วไป แต่บางครั้งก็มีสีเพี้ยนไปจากสีมาตรฐานของตั๋วโดยสารรถแต่ละชั้นบ้าง เช่น ตั๋วค่าโดยสารรถชั้นสองที่เป็นสีเทาอมม่วง ตั๋วค่าโดยสารชั้นสามสีฟ้า สีชมพู สีเขียวฯลฯ ซึ่งพบบ่อยในระยะหลังที่ใกล้จะยกเลิกการจำหน่ายตั๋วกระดาษแข็ง
นอกจากนี้ หากเป็นตั๋วค่าโดยสารไป-กลับ ก็จะมีสีสัน ลวดลายหน้าตั๋วแตกต่างออกไปอีก เช่น มีลายทแยงมุม หรือกรณีที่เป็นตั๋วค่าโดยสารครึ่งราคา ก็จะมีทั้งการใช้กรรไกรตัดตั๋วค่าโดยสาร(เต็มราคา)ออกเหลือประมาณสองในสามของขนาดปกติ หรือการออกตั๋วขนาดเดิมแต่ระบุข้อความว่าเต็มราคาก็ได้
เพื่อไม่ให้ท่านผู้ชมเบื่อเสียก่อน จึงขอนำภาพตั๋วค่าโดยสารมาให้ชมประกอบนะครับ

ภาพตั๋วค่าโดยสารรถชั้นหนึ่ง



ภาพตั๋วค่าโดยสารรถชั้นสอง (สีมาตรฐาน)



ภาพตั๋วค่าโดยสารรถชั้นสาม (สีมาตรฐาน)



(ยังมีต่อ โปรดติดตามชมนะครับ)
_________________
นสน.าย./อ.ตุ้ย/อ.หลวงอัคคีเทพอาณัติ/
http//:www.facebook.com/VISIT-RAILWAY-MUSEUMS-1521959098131925/

[KTTA-50-L]

ตั๋วแข็งต้องคู่กับเจ้านี่ครับพี่ตุ้ย 8)

[Theer]

ไม่น่าเชื่อว่าจะได้เห็นอีกครับ มันเป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งของรถไฟเลยนะครับ ขอบคุณครับที่นำมาให้ชมกัน จะติดตามต่อไปครับ

[Mahachai]

พี่ๆครับ แล้วไอ้ตัวนี้มันคืออะไร มีหน้าที่อะไรหรอครับ ...

[Anan124]

จะรอชมนะครับ เคยมีเกือบ 20 ใบ ก่อนที่จะโดนปลวกเอาไปปะทังชีวิต แหะๆ...

[Mahachai]

ผมก็เคยมีนะ แต่ก้อเหมือนคุณ Anan124 แหะๆ น่าเสียดาย ตอนนี้เลยได้แต่เก็บตั๋วกระดาษไว้...

[tuie]

ขอบคุณทุกท่านที่ให้ความสนใจชมนะครับ ผมจะพยายามทยอยส่งเรื่องและภาพตั๋วกระดาษแข็งโดยคัดสรรเฉพาะรูปแบบ สีสันไม่ซ้ำกัน ประมาณไม่น่าจะต่ำกว่า ๓๐-๔๐ แบบมาให้ชมเรื่อยๆ หากจะช้าไปบ้างต้องขออภัยล่วงหน้านะครับ แต่ท่านที่อยากจะชมภาพตั๋วกระดาษแข็งชนิดต่างๆเร็วกว่าที่ผมนำเสนอ ณ ที่นี้ สามารถชมได้ที่เวบบอร์ดของการรถไฟฯซึ่งผม ( ในเวบดังกล่าวใช้ชื่อว่า tuie khumsri) ส่งภาพไปลงล่วงหน้า ๖ ครั้ง ตั้งแต่ตอนที่เวบนี้ปิดปรับปรุง เพียงแต่การนำเสนอจะไม่ได้วางโครงเรื่องเป็นระบบตามชนิดของตั๋ว อาจไม่ได้รายละเอียด เรื่องราวเล่าประกอบอย่างที่ผมตั้งใจนำเสนอในกระทู้นี้ครับ

ส่วนภาพเครื่องมือที่น้องเจฟ (KTTA-50-L) ส่งมาข้างต้น บอกว่าใช้คู่กันกับตั๋วกระดาษแข็งนั้น เป็นเครื่องมือสำหรับตอกวัน เดือน ปี หมายเลขขบวนรถ ที่ตั๋วฉบับนั้นๆจะนำไปใช้ได้ในวันเดินทาง เจ้าหน้าที่จำหน่ายตั๋วจะนำตั๋วกระดาษแข็งสอดเข้าไปในช่องตอนบนของเครื่องมือดังกล่าว แล้วดันพอเครื่องมือขยับกลับตำแหน่งเดิม(จะมีเสียงดังหนึ่งโป๊ก) ด้านหลังตั๋วก็จะมีรอยเป็นร่องระบุ วัน เดือน ปี และหมายเลขขบวนรถ เช่น ซื้อตั๋วเดินทางไปเชียงใหม่ รถด่วนขบวน ๗ (สมัยก่อนปี ๒๕๓๐ รถด่วนเชียงใหม่มีขบวนเดียว ไป-กลับ คือ ขบวน ๗-๘) เดินทางวันที่ ๑ มกราคม ๒๕๒๙ รอยที่ปรากฎหลังนำตั๋วกระดาษแข็งสอดเข้าตอกรายละเอียดจากเครื่องมือดังกล่าวจะปรากฎเป็นรหัส 01.01.29 ข.7 (ความจริงแล้วอยากจะถ่ายภาพมาให้ชม แต่เกรงว่าจะเห็นไม่ชัด เลยต้องอธิบายกันยาวหน่อยครับ)

หากการรถไฟฯจะประมูลขายเครื่องตอกตั๋วแข็ง หรือจะโยนทิ้งเป็นขยะเมื่อไร ท่านที่ทราบกรุณาแจ้งให้ทราบด้วยนะครับ จะได้เข้าร่วมประมูล หรือเป็นคนเก็บขยะ(อันทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์) ตามแต่กรณี

[nathapong]

ขอขอบคุณ tuie ครับ
ที่เอาเรื่องตั๋วแข็งมาเรียบเรียงให้ พี่น้องๆ ได้ชมกัน
พอใกล้ๆ จบ คงขอนำบทความ "เรื่องวิวัฒนาการของตั๋ว รถไฟ"
ของท่าน ดร.ศิริพงศ์ พฤทธิพันธ์ ซึ่งท่านได้เรียบเรียงไว้
มาสรุปความเป็นมาเพื่อความสมบรูณ์ ในเรื่องของตั๋ว ในกระทู้นี้ อะครับ

แหะๆ สงสัยผมต้องแว้บไปเป็นเด็กวัดถือปิ่นโตตามท่านสักสองสามวัน เพื่อขออนุญาต อีกงานมั้งเนี่ย
(เนื่องจากท่าน ลาบวชและยังไม่ได้ขออนุญาติท่านไว้ก่อน ที่จะนำมาเผยแพร่ ณ เวบรถไฟไทยดอทคอม)

[tuie]

ด้วยความยินดีครับคุณ nathapong แต่ผมต้องขอออกตัวไว้ก่อนนะครับว่า ผมเป็นเพียงมือสมัครเล่น อยากคุยเกี่ยวกับเรื่องที่รักที่ชอบ เลยอาสาขอเล่าเรื่องแบบคุยให้ฟังจากประสบการณ์ ไม่เน้นข้อมูลทางวิชาการอย่างเข้มข้นนัก จะแตกต่างจากบทความทางวิชาการที่ท่านอาจารย์ผู้ทรงคุณวุฒิเรียบเรียงไว้ คงไม่ว่ากันนะครับ

เล่าต่อดีกว่า

ตั๋วกระดาษแข็งที่เป็นตั๋วค่าโดยสารชั้นสอง หากเป็นการโดยสารขบวนรถธรรมดาบางขบวนที่พ่วงรถนั่งชั้นสอง(บชท.) ซึ่งโบกี้รุ่นดั้งเดิมจริงๆที่พ่วงกับรถธรรมดายุคก่อน เป็นเก้าอี้นั่ง๑ตัว ให้นั่งสองคน พนักพิงจะเป็นแผ่นเดียวกัน ปรับเอนตายตัวระดับเดียวประมาณ ๑๒๐ องศา (เทียบกับพนักพิงรถชั้นสามที่ตั้งฉาก ๙๐องศา) ไม่ได้แยกกันปรับเอนเป็นอิสระระหว่างผู้โดยสารแต่ละคนอย่างรถบชท.ยุคปัจจุบัน (ถ้าผมหาภาพโบกี้รุ่นนี้พบจะนำมาให้ชมในโอกาสหน้าครับ) ผู้โดยสารก็ถือตั๋วค่าโดยสารชั้นสองเพียงใบเดียวก็ใช้เดินทางได้

ในกรณีตั๋วค่าโดยสารชั้นสามก็เช่นกัน หากเดินทางขบวนรถธรรมดา ขบวนรถดีเซลราง(ธรรมดา-ชั้นสาม) ขบวนรถรวม ไม่ว่าจะเป็นโบกี้ชั้นสามแบบเก้าอี้ไม้ หรือเบาะ ผู้โดยสารจะถือตั๋วค่าโดยสารชั้นสามเพียงใบเดียวครับ แต่ถ้าเดินทางด้วยขบวนรถด่วนพิเศษ หรือขบวนรถด่วน หรือขบวนรถเร็ว จะถือตั๋วค่าโดยสารเพียงใบเดียวไม่ได้แล้ว จะต้องมีตั๋วค่าธรรมเนียมรถด่วนพิเศษ รถด่วน รถเร็วตามแต่กรณีด้วย หรือมิฉะนั้นก็จะต้องถือตั๋วประเภทรวมค่าโดยสารและค่าธรรมเนียมไว้ในใบเดียวกัน (จะนำเสนอเรื่องและภาพตั๋วประเภทดังกล่าวซึ่งมีสีสันสวยงาม ในโอกาสต่อไปครับ)

การเดินทางด้วยรถชั้นหนึ่ง ไม่ว่าจะเป็นรถบนอ.ป. หรือ บนอ.(พัดลม) ซึ่งมีการคิดค่าธรรมเนียมรถนอน ค่าธรรมเนียมปรับอากาศ และค่าธรรมเนียมรถด่วน หรือด่วนพิเศษ (ตามปกติรถชั้นหนึ่งไม่พ่วงกับขบวนรถที่ต่ำกว่ารถด่วนพิเศษ หรือรถด่วน เคยมีรถบนอ.ป. รุ่นเก่า ๑๘ ที่ ๙ ห้องพ่วงกับขบวนรถเร็วบางขบวนเมื่อประมาณปี ๒๕๔๐-๔๑ อยู่บ้าง แต่ไม่ประสบความสำเร็จจึงเลิกพ่วงไป) จะไม่มีกรณีที่ผู้โดยสารถือตั๋วเฉพาะตั๋วค่าโดยสารชั้นหนึ่งเพียงใบเดียว เพราะจะต้องมีตั๋วค่าธรรมเนียมดังกล่าวควบคู่ไปด้วย หรือมิฉะนั้นก็ต้องถือตั๋วประเภทรวมค่าโดยสารกับค่าธรรมเนียมทุกอย่างในใบเดียวกัน

เล่าถึงตอนนี้ ทำให้ผมคิดถึงรถ บนอ. (พัดลม) ขึ้นมาทันที ขอเล่าให้ฟังพอสังเขปนะครับ ผมเห็นรถบนอ.รุ่นนี้ครั้งสุดท้ายช่วงประมาณปี ๒๕๒๙ เป็นการพ่วงกับขบวนรถด่วนสุไหงโกลก ซึ่งยุคนั้นมีเดินจากกรุงเทพฯเวลา ๑๖.๑๐ น. ทุกวันวันอาทิตย์ อังคาร พฤหัส ศุกร์ สลับกับขบวนรถด่วนบัตเตอร์เวอร์ธ ที่เดินรถวันจันทร์ พุธ เสาร์ (ขบวน ๑๑/๑๒ ,๑๕/๑๖) สภาพภายในจะเป็นผนังไม้ แบ่งเป็นห้องเตียงคู่ทั้งหมด ๘ ห้อง สำหรับผู้โดยสาร ๑๖ คน ประตูแต่ละห้องเป็นไม้ มีห้องน้ำ-ห้องอาบน้ำอยู่ตรงกลางโบกี้

ชะตากรรมของรถ บนอ. จบลงอย่างน่าสงสาร เท่าที่ผมทราบ ในช่วงปี ๒๕๓๐ผมเห็นว่ามีการให้เอกชนนำรถรุ่นนี้ไปดัดแปลงสภาพ ออกมาแล้วรูปแบบดูคล้ายๆรถทัวร์แอร์ แบบกระจกบานกว้างตลอดด้านข้างโบกี้ ภายในติดตั้งเก้าอี้เอนนอน มีโทรทัศน์ให้ชม รู้สึกว่าจะมีการให้สัมปทานบริษัทเอกชนนำรถที่ดัดแปลงนี้พ่วงกับขบวนรถที่มีเดินประจำอยู่แล้ว ให้บริการในราคา (แพง) พิเศษ เนื่องจากรวมค่าอาหาร ของว่าง เครื่องดื่มโดยมีเทรนโฮสเตทของบริษัทผู้รับสัมปทานคอยให้บริการ ต่อมาเข้าใจว่ากิจการคงไม่ประสบความสำเร็จเลยไม่เห็นว่ามีการนำรถรุ่นนี้ออกให้บริการอีก หลายปีก่อนผมเดินทางผ่านสถานีนครราชสีมา ผมเห็นรถรุ่นนี้จอดทิ้งไว้ในสภาพโทรมมากสีลอกคล้ายถูกเพลิงไหม้ กระจกแตก บางคันมีขยะอยู่เต็ม ดูแล้วเศร้าจริงๆครับ ไม่ทราบว่าปัจจุบันนี้จะยังเหลือซากหรือไม่

อย่าเพิ่งเบื่อคน(เริ่ม)แก่บ่นนะครับ พักสายตาชมภาพตั๋วค่าโดยสารชนิดไป-กลับกันดีกว่า อ้อ!ลืมบอกไปว่า ตั๋วค่าโดยสารทั้งสามฉบับตามภาพข้างต้น เรียกกันว่า “ตั๋วเที่ยวเดียว” นะครับ อย่าเผลอเรียกว่าตั๋ว “ไปไม่กลับ” เพื่อให้ตรงกันข้ามกับตั๋วไปกลับนะครับ เดี๋ยวจะน่ากลัว หรือมีคนต่อข้อความว่า หลับไม่ตื่น....... อะไรทำนองนี้

ภาพตั๋วค่าโดยสารชั้นสองไป-กลับ สังเกตว่าจะมีโทนสีเขียวซึ่งเป็นสีมาตรฐานของตั๋วค่าโดยสารชั้นสองอยู่



ภาพตั๋วค่าโดยสารชั้นสามไป-กลับแบบดั้งเดิม สังเกตว่ายังเป็นโทนสีส้มซึ่งอยู่ในเฉดสีเดียวกันกับตั๋วค่าโดยสารชั้นสามชนิดเที่ยวเดียว



สองภาพนี้เป็นตั๋วค่าโดยสารชั้นสามไปกลับแบบใหม่ ก่อนจะมีการยกเลิกตั๋วกระดาษแข็ง





สองภาพสุดท้ายเป็นของแถม ให้เห็นสภาพรถ บนอ. พัดลมหลังจากถูกดัดแปลงโฉมจนจำเกือบไม่ได้ ต้องดูดีๆถึงจะทราบว่าเป็นโบกี้รถไฟ ไม่ใช่รถทัวร์ (ภาพจากวารสารรถไฟสัมพันธ์ ฉบับพิเศษเนื่องในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๕ รอบฯ ๕ ธันวาคม ๒๕๓๐)





โปรดติดตามชมตอนต่อไปนะครับ

[Gunnersaurus]

ท่านเก็บสะสมของเก่าเอาไว้เยอะเลย

มีตั๋วไปบ้านผมบ้างมั๊ยครับ ประมาณว่าอยากรำลึกความหลังน่ะครับ

ขอบคุณครับ