เรื่องหายาก .. ดูดมาจากเวบเก่า

[Wisarut]

๘ มีนาคม ร.ศ. ๑๒๐ (AD 1902): รัฐบาลสยามให้กรมรถไฟหลวง เก็บค่าเช่าที่ดิน ตามทางรถไฟสายปากน้ำ ดั่งนี้:
๑. ค่าที่ดิน ๘๑.๖๑ เอเคอร์ คิดเอเคอร์ละ ๕ อัฐ => รวม ๖ บาท ๑ สลึง ๑ เฟื้อง (๖.๓๗๕ บาท)
๒. ค่าเช่าที่สถานีปากน้ำ ๕ เอเคอร์ คิด คิดเอเคอร์ละ ๒ บาท ๒ สลึง รวม ๑๗ บาท ๒ สลึง

๕ กุมภาพันธฺ์ ร.ศ. ๑๒๔ (AD 1906) : ผู้จัดการรถไฟสายปากน้ำ เชื้อเชิญให้บรรดาเจ้านายฝ่ายหน้าลงทุนสร้างรถไฟ จาก สถานีสำโรง ขนานไปกับคลองสำโรงถึง บางปะกง เป็นระยะทาง ๔๔.๕ กิโลเมตร (๑๑๑๒๑ เส้น) แต่ต้องการเงินถึง ๑,๒๗๔,๐๐๐ บาทจากบรรดาเจ้านายฝ่ายหน้า ลงทุนโดนจะแถมหุ้นลมให้ด้วย แต่ พระคลังข้างที่ไม่เอาด้วย .... เพราะ ตอนก่อตั้งรถไฟปากน้ำ ก็ได้ซื้อหุ้น ไปเยอะแล้ว

๒๒ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๖๔ บริษัทรถไฟปากน้ำ ขอสัมปทานเพิ่มอีก ๒๕ ปี เพื่อนำไปลงทุนติดระบบรถไฟฟ้า (รถรางนั่นแหละ) และ ระบบอื่นที่่จำเป็น แต่ไม่ได้รับการอนุมัติ เป็นแต่ช่วยให้เข้าถึงแห่งเงินกู้เท่านั้น

[ksomchai]

[black_express]

คล้ายๆ กัน แต่ไม่ใช่ครับ สังเกตได้จากลักษณะบังแดดเหนือหน้าต่างโบกี้

[Wisarut]

1. ทางหลวงหมายเลข 1: เด่นไชย - แพร่

2. ทางหลวงหมายเลข 2: เชียงใหม่ - ลำพูน (ถนนมีต้นยางน้ำมัน 2 ข้างทาง) แม้ทางรถไฟจะไปถึงเชียงใหม่ แต่ ถนนสายนี้ก็สำคัญเพราะ เป็นทางเชื่อม ทั้งสองนครในตำบลที่คนตั้งบ้านเรือนหนาแน่น เข้าด้วยกัน

3. ทางหลวงหมายเลข 3: ลำปาง - งาว - พะเยา - เชียงราย => ทางสะดวกดีสินค้าจากเชียงราย และเชียงตุง จะลงมาถนนสายนี้เป็นหลัก รถยนต์สามารถไปได้ถึงเมืองงาว พ.ศ. ๒๔๖๓ และ รถยนต์สามารถไปได้ถึงพะเยา พ.ศ. ๒๔๖๔ แม้ใน เดือนมกราคม พ.ศ. ๒๔๖๒ เกวียนจากลำปางและเชียงรายสามารถไปมาถึงกันได้แล้ว ใช้เวลา ๖ วัน ซึ่งดีกว่าแต่ก่อนที่ต้องขี่ม้า หรือ ไม่ก็ใช้ม้าต่างซึ่งกินเวลา ๘ วัน

4. ทางหลวงหมายเลข 4: ควนเนียง - สตูล

5. ทางหลวงหมายเลข 5: ถนนแม่ออน => ในเวียง - สถานีรถไฟเชียงใหม่ - สันกำแพง - แม่ออน สำคัญรองแต่เพียง ทางหลวงหมายเลข 4 (ถนนแม่ริม) และมีทางหลวงท้องถิ่นจาก แม่ออน ไปดอยสะเก็ด ที่ทำท่าจะเป็นทางเกวียนเสียมากกว่า เพราะ มีทางหลวงหมายเลข 6 รองรับอยู่ แต่ กระนั้น การทอผ้าไหมที่สันกำแพง จะเป็นสินค้าที่ขายในเวียงเชียงใหม่ ดังนั้นทำถนนจากใยนเวียงถึงสถานีรถไฟ ให้ดีพอให้รถเดินได้ตลอดปี แล้วให้ถนนจากหน้าสถานี ไป แม่ออน เป็นทางเกวียน จะ คุ้มค่าที่สุด

6. ทางหลวงหมายเลข 6: ในเวียง - ดอยสะเก็ด - เวียงป่าเป้า - แม่สรวย - เชียงราย => ถนนที่เชื่อมเชียงใหม่กับเชียงรายเข้าด้วยกัน พอไปได้ถึงดอยสะเก็ด แม้สะพาน อาจต้องสร้างใหม่ แทนสะพานเดิมที่ง่อนแง่นเต็มที แต่พ้นจากดอยสะเก็ด จะเป็นทางขึ้นเขาขึ้นดอย แม้แต่นาย เฮนรี่กิตตินส์ ยังบอกว่า ถ้ารักจะสร้างทางรถไฟ ต่อ จากเชียงใหม่ ไป เชียงรายโดยแปรสภาพ ทางช่วง ดอยสะเก็ด - เวียงป่าเป้า - แม่สรวย - เชียงราย ให้เป็นทางรถไฟ น่ากลัวว่าต้องเจาะอุโมงค์หลายแห่ง ทำให้แพงเกินกำลังรัฐบาลสยามจะสร้างและบำรุงรักษาให้ดีได้ตลอด

ดังนั้น ทางหลวงหมายเลข 6 สำคัญเฉพาะด้านการปกครองทำให้ การปกครองไปได้อย่างทั่วถึงเท่านั้น และ กรมทางจะรักษาเฉพาะทางช่วง ในเวียง - ดอยสะเก็ดให้ดีทุกฤดูกาลเท่านั้น นอกนั้น ขอให้จำกัดแต่เป็นทางเกวียน จนกว่าความต้องการจะมากพอ

7. ทางหลวงหมายเลข 7: เชียงใหม่ - บ้านแม่ - วัดจอมทอง ริมแม่น้ำปิง ตอนแรกกะจะให้รถยนต์เดินได้ทุกฤดูถึงฮอดแต่ งดเสียเพราะ ไม่มีงบบำรุงทางให้ดีตลอด ถนนสายนี้ มีแยกจากบ้านแม่ไป ช้างเคิง แม่สะเรียง ขุนยวม มีแต่สินค้าจากรัฐฉานและ พม่า และ มีแต่ ชาวไทใหญ่ และ ชาวเขาที่ใช้ถนนเส้นนี้ ถ้ารักจะบำรุงให้ถนนเส้นนี้ใช้งานได้ดีทุกฤดู ก็คงเพราะ เป็นถนนยุทธศาสตร์ ที่สำคัญในด้านการเมืองการปกครองโดยแท้

8. ทางหลวงหมายเลข 8: เชียงใหม่ - ห้วยแก้ว - ดอยสุเทพ - ถนนท้องถิ่น ที่ สามารถบอกบุญให้สร้างได้ถึงพระธาตุดอยสุเทพ - ทำให้กรมทางสามารถถอดรายชื่อถนนเส้นออกจากบัญชี ทางหลวงแผ่นดินได้ ซึ่งที่สุดก็ทำได้สำเร็จเพราะ การบอกบุญด้วยครูบาศรีวิชัย เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๗๗

9. ทางหลวงหมายเลข 11: สงขลา - หาดใหญ่ - สะเดา
10. ทางหลวงหมายเลข 18: บ้านโป่ง - กาญจนบุรี (เชือมกับถนนทรงพล ที่ มาจากนครปฐม ถึง บ้่านโป่ง)

สมัยรัชกาลที่ ๖ (พ.ศ. ๒๔๖๒) ได้กำหนดให้ ทางหลวงหมายเลข 4 คือถนนที่เรียกกันว่าถนนแม่ริม จากในเวียงเชียงใหม่ จะเชื่อมกับ แม่ริม มีแยกไปเมืองปาย สระเมิง สันมหาพล เชียงดาว และ เมืองฝาง มีทางเกวียนแยกจากสันมหาพล ไป เมืองพร้าว และทางหลวงท้องถิ่น ไปเชียงราย และ ทางเกวียนไปแม่สรวย แต่อาจมีการขนสินค้าทางน้ำจาก เชียงรายและ เชียงดาวผ่านสันมหาพล ลงแม่ปิงไปเชียงใหม่ ส่วน กรณีลำน้ำแม่ริมที่บรรจบกับแม่ปิงที่สบริม นั้นตื้นเขินยามแล้ง ทำให้ ไม่น่าวิตกว่าจะเป็นคู่แข่งกับทางหลวงแผ่นดิน ดังนั้น การรักษาถนนแม่ริม (เชียงใหม่ - ฝาง) ให้ดีทุกฤดูกาลถึงเมืองฝางจึงเป็นเรื่องที่สมควรทำ

นอกจากนี้มีทางเกวียนขนานกับ ทางหลวงหมายเลข 4 แต่ผ่านสันทราย และ เมืองพร้าว แต่ ไม่สู้สำคัญนัก

นอกจากนี้ อุปราชภาคเหนือ ดำริจะให้สร้างถนนจากในเวียง ไป แม่ท่าช้าง แต่ ผลการสำรวจจริงพบว่า มีของป่าและสินค้าจาก แม่ท่าช้างไปในเวียง น้อยกว่าที่อุปราชภาคเหนือได้อวดอ้าง หรือ เพราะ ท่านอุปราชหลงเชื่อภาพการที่พ่อค้าแม่ขายใช้ทางเกวียนจาก แม่ท่าช้างเข้าไปในเวียง บางที่ อุปราชภาคเหนือ ต้องการให้กรมทางช่วยสร้างสะพานให้ใหม่แทนสะพานเดิมที่ง่อนแง่นเต็มที ถ้าได้สร้างสะพานเสียใหม่ คงจะมีคนเดินทางไปมากกันมากขึ้นกว่านี้ก็ได้ ดังนั้นสร้างเป็นทางเกวียนน่าจะคุ้มค่าที่สุด

ตอนแรก มีการกำหนดให้ ถนน สถานีนครลำปาง - ในเวียง เป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลขที่ ๙ แต่ ภายหลังให้แปรสภาพ ถนน สถานีนครลำปาง - ในเวียง เป็นส่วนหนึ่งของ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข ๓ (ลำปาง - งาว - พะเยา - เชียงราย) เพื่อให้ป้อนทางรถไฟได้จริงๆ และ ตอนหลัง รัฐบาลได้ตั้งโรงงานน้ำตาลเกาะคา เมื่อปี 2480 ก็ได้ ตัดถนนจาก สถานีนครลำปาง ไปเกาะคา เพื่อลำเลียง ผลผลิต ขึ้นรถไฟได้สะดวก โดยไม่จำเป็นต้องต่อทางรถไฟเล็กในไร่อ้อย และ โรงงานน้ำตาลเกาะคา ไปที่สถานี

อ้างอิงจาก:
1. เอกสาร ร.7 ชุด กรมรถไฟหลวง กระทรวงพาณิชย์และคมนาคม (พ.4) หจช.]
2. เอกสาร ร.6 ชุด กรมรถไฟหลวง ภาคเหนือ (คค. 5.) ชุด Considerations Affecting The Highways around Chiengmai 21 January 1919.

[Wisarut]

ช่วงนี้ หจช. ปิดวันเสาร์ เป็นเวลา 3 เดือน เพื่อ ซ่อม Dumb Waiter แย่จริงๆ
แต่ พอไป หอสมุดแห่งชาติก็เจอของดี คือ หนังสือ แผนที่กรุงเทพฯ พ.ศ.2450-2550 ของ สํานักงานผังเมือง กรุงเทพมหานคร เพราะ หนังสือเล่มนี้ทำให้ ผมเห็นตำแหน่ง ที่ถูกต้องของสถานีสำหรับรถไฟพิเศษสำหรับพระเจ้าอยู่หัวและเชื้อพระวงศ์ -

สมัยนั้น สถานี สามเสน สำหรับ พสกนิกร อยู่ บริเวณ ใต้ไปจาก สถานี สามเสนบัจจุบัน แถวหน้าวัด จอมสุดาราม ซึ่งอยู่ฝั่งเหนือคลองสามเสน ขณะที่สถานีสามเสนสำหรับพระเจ้าอยู่หัว อยู่ริมคลองสามเสนฝั่งใต้ ระหว่าง ถนนสุโขทัยและ ถนนสุคันธาราม

นอกจากนี้ ผมยังได้เห็นหนังสือแผนที่ พินิจพระนคร 2475 - 2545 ที่คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยจัดพิมพ์ ปี 2549 ทำให้ได้เห็นโรงเก็บรถราง ย่านสะพานเหลืองที่สร้างเมื่อปี 2453-54 ด้วย

ไว้ว่างๆ จะสแกนภาพจากแผนที่ซึ่งได้ซีร็อกส์ไว้นะครับ

[Mongwin]

เจ้าหน้าที่หอจดหมายเหตุแห่งชาติ บอกว่า ตอนนี้ต้องหอบเอกสาร เดินขึ้นลงบันไดครับ ก็น่าเห็นใจ

เกี่ยวกับหนังสือแผนที่ทั้งสองเล่มนี้ มีข้อมูลดังนี้ครับ

[BanPong1]

^
^
ช่วงนี้กำลังโดนเร่งให้ทำวิจัยๆๆๆๆๆๆๆ
ขอบคุณครับที่ทั้งสองท่านนำเรื่องนี้มาจุดประกายให้มีกำลังใจในการทำงานขึ้นครับ
_________________

[nathapong]

^
^
จากโพสของ ห.หมี
“หนังสือ แผนที่กรุงเทพฯ พ.ศ.2450-2550 ของ สํานักงานผังเมือง กรุงเทพมหานคร”

สงสัยต้องพา อ.บ้านโป่ง
ไปเก็บข้อมูลวิจัย เกี่ยวกับระบบรางที่หน้างานเป็นของแถม ...กระมั้งครับ อิอิ...

ปล. อ.บ้านโป่ง ได้บัตรเข้างาน เดือนกพ. ที่ไบเทคหรือยังครับ...

[Wisarut]

^^^
ปี 2449-50 ถนนพญาไท ยังไม่มี มีแต่คลองพญาไท เชื่อมคลองแสนแสบเข้ากับคลองสามเสน ตอนแรก โดนถมปิดทาง ตตอนสร้างทางรถไฟสายแปดริ้วจนเจ้าของที่นาข้างคลองพญาไทที่เป็นมุสลิม โวยวายเอา แต่ ทางราชการชี้แจงว่า คลองพญาไทไม่ได้มีน้ำตลอดปี มีน้ำเฉพาะ ตอนที่คลองแสนแสบและ คลองสามเสนล้นออกมา ทำให้ กรมรถไฟ สามารถถมตัดคลองเป็นสองส่วนได้

ที่สุด ในสมัย ร.6 ก็ได้ถมคลองพญาไทแล้วตัดถนนพญาไทขึ้นแทน

[Wisarut]

Travel Talk: 1937 Serene Siam 1937 สยามปี 2480 โดย MGM (บริษัทเมโทรสิงโตหอน) - มีภาพ หน้าหัวลำโพงและตลาดน้ำมหานาค ใกล้สะพานดำที่ทาสีเทา ด้วย