เรื่องของหัวลำโพง

[Wisarut]

รู้จักย่านสร้างสรรค์ ก่อนงาน BKKDW2024 : หัวลำโพง
.
วาดอนาคตย่านสร้างสรรค์รอบสถานีรถไฟใจกลางเมือง
จากเรื่องราวในอดีตที่ไม่เคยถูกบันทึก
.
ใครหลายคนมักพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า เวลา 24 ชั่วโมงในสถานีรถไฟหมุนเร็วกว่าโลกภายนอกมากนักจากบรรยากาศที่พลุกพล่านขวักไขว่ไปด้วยทั้งบรรดานักเดินทางหน้าใหม่ พ่อค้ามือฉมังที่เข้ามาติดต่อธุรกิจใจกลางกรุง ชาวต่างจังหวัดที่เข้ามาตามหาความฝัน และชาวเมืองหลวงที่ต้องลาจากบ้านเกิดไปเรียนหรือทำงานที่อื่น แน่นอนว่า ‘หัวลำโพง’ ก็ปฏิบัติหน้าที่นั้นเป็นอย่างดีมาตลอดกว่า 100 ปีที่ผ่านมาในฐานะ ‘สถานีรถไฟกรุงเทพ’ หรือศูนย์กลางการสัญจรที่สำคัญประเทศไทย
.
จะเกิดอะไรขึ้นเมื่อย่านที่เคยเป็นกำลังสำคัญในการนำพาผู้คนมากมายให้เดินทางเชื่อมถึงกันได้จำเป็นต้องออกเดินทางกับเขาบ้างในวันที่บริบทของสังคมเปลี่ยนแปลงไป ตามมาหาคำตอบไปด้วยกันได้กับ ‘คุณมิว-ญาณิน ธัญกิจจานุกิจ’ และ ‘คุณจับอิก-ปกรณ์วิศว์ เวียงศรีพนาวัลย์’ สมาชิกกลุ่ม ริทัศน์บางกอก (ReThink Urban Spaces หรือ RTUS) ในฐานะ Co-host ผู้ร่วมจัดงาน Bangkok Design Week 2024 ย่านหัวลำโพง
.
ติดตามเรื่องราวของย่านหัวลำโพง ได้ที่ RTUS-Bangkok ริทัศน์บางกอ
Bangkok Design Week 2024
Livable Scape
คนยิ่งทำ เมืองยิ่งดี
27 Jan - 4 Feb 2024
https://www.bangkokdesignweek.com/bkkdw2024/guide/venues-bkkdw?nbh=49826
https://www.facebook.com/BangkokDesignWeek/posts/915833533271515

[Wisarut]

รู้หรือไม่ มีแผนย้ายสถานีหัวลำโพง มาบางซื่อ ตั้งแต่ 2496!!
เพื่อแก้ปัญหาจราจร กว่า 70 ปีที่แล้ว ด้วยมูลค่ากว่า 592 ล้านบาท!!! แต่เปลี่ยนแผน ให้สร้างในอนาคต(ปัจจุบัน)แทน
วันนี้หาเรื่องเก่า มาเล่าให้ลูกเพจฟังกันหน่อย คือ แผนการย้ายสถานีหลักของกรุงเทพ จากหัวลำโพง มาบางซื่อ ซึ่งมีแนวคิดมามากกว่า 70 ปี!!! ตั้งแต่ในปี 2496!!!
ซึ่งข้อมูลมาจาก หนังสือเก่า “สรุปเรื่อง การย้ายสถานีกรุงเทพไปอยู่ที่บางซื่อ“ จากฐานข้อมูลห้องสมุดมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ลิงค์หนังสือ โหลดได้จากลิงค์ในคอมเมนท์
—————————
เรามาดูรายละเอียดและปัญหาที่ทำให้มีคนคิดจะย้ายสถานีจากหัวลำโพง มาบางซื่อ กันก่อน
ปัญหาของสถานีหัวลำโพง (กรุงเทพ) กันก่อน
ซึ่งคนสมัยนั้นก็มีปัญหารถติด กันไม่น้อยไปกว่าปัจจุบันเลย และไปบรรจบกับการที่ต้องบริหารจราจรบริเวณจุดตัดทางรถไฟ ซึ่งสุดท้าย รถไฟก็กลายเป็นแพะรับบาปของจราจรไปโดยปริยาย
โดยจุดตัดถนนกับทางรถไฟช่วง หัวลำโพง-บางซื่อ มีทั้งหมด 17 จุด โดยมีจุดตัดที่สำคัญทั้งหมด 5 จุดคือ
- จุดตัดยมราช
- จุดตัดพระราม 4
- จุดตัดราชปรารภ
- จุดตัดศรีอยุธยา
- จุดตัดราชวิถี
คู่ขนานกับข้อจำกัดจากพื้นที่ของสถานีหัวลำโพง ซึ่งรองรับขบวนรถไฟ (ณ เวลานั้น) ได้สูงสุด 100 ขบวน/วัน ทำให้เริ่มมีการพูดถึง และการศึกษาการย้ายสถานี ออกไปนอกเมือง
—————————
การแก้ปัญหาเบื้องต้น
ในการบริหารจราจรที่ผ่านเข้ามาที่สถานีหัวลำโพง ณ เวลานั้น มีทั้งขบวนรถไฟโดยสาร และขบวนรถไฟสินค้า มาเริ่มต้นที่หัวลำโพงทั้งหมด ซึ่งเป็นปัญหาความหนาแน่นของจราจรรถไฟที่เข้าสถานี
ทำให้การรถไฟ แผนย้ายพื้นที่รับ-ส่ง และย่านสินค้า ย้ายจากหัวลำโพง ไปย่านพหลโยธิน (บางซื่อ) แทน เพื่อปลดจำนวนรถไฟเข้าสถานีกรุงเทพไปได้มาก
—————————
แผนการจัดเตรียม และแก้ปัญหาจราจรหลังย้ายสถานี
มาบางซื่อ
ณ เวลานั้น การออกแบบสถานีใหม่ที่บางซื่อ ก็จะเป็นลักษณะ กึ่งสถานีตัน โดยจะมีรถผ่านแต่รถไฟขบวนพิเศษจากสถานีจิตรลดาเท่านั้น
โดยมีการมองว่า กรุงเทพจะแบ่งสถานีหลักเป็น 3 สถานี ตามภาค คือ
- สถานีบางซื่อ รองรับรถไฟสายเหนือ-อีสาน
- สถานีมักกะสัน รองรับรถไฟสายตะวันออก
- สถานีธนบุรี รองรับรถไฟสายใต้
โดยสายตะวันออกจะไม่วิ่งผ่านเขตเมืองเพื่อแก้ปัญหาจราจรในเขตเมืองให้สนิด โดยการก่อสร้างทางรถไฟสาย บางซื่อ-คลองตัน (ปัจจุบันคือถนน รัชดาภิเษก) เพื่อรองรับจราจรรถไฟข้ามภาค และรถไฟสินค้าไปยังสถานีแม่น้ำ (ท่าเรือคลองเตย) ได้เหมือนเดิม
ซึ่งสมัยนั้นได้ประเมินมูลค่าการย้ายสถานี จากหัวลำโพง ไป บางซื่อ รวมกว่า 592 ล้านบาท (มูลค่าสมัยนั้น) ซึ่งก็ไม่น้อยกว่า 10,000 ล้านบาทในยุคปัจจุบันแน่นอน
—————————
แล้วคนสมัยนั้น เค้าคิดยังไง กับการย้ายสถานีหลักไปอยู่ที่บางซื่อ???
แน่นอนว่า มีทั้งคนที่เห็นด้วย และไม่เห็นด้วย โดยเฉพาะการรถไฟที่คัดค้าน และไปทำการศึกษามูลค่าการลงทุน และทางเลือกในการแก้ปัญหาจราจร เพื่อให้ใช้สถานีหัวลำโพงได้ต่อไป
โดยมีการศึกษาทางเลือกแบ่งเป็น 2 กลุ่มคือ
- การย้ายสถานีไปอยู่บางซื่อ ซึ่งต้องออกแบบสาธารณูปโภค และการเชื่อมต่อทางรถไฟสายใหม่ เพื่อเลี่ยงเขตเมืองชั้นใน ซึ่งใช้งบประมาณกว่า 592 ล้านบาท
แต่มีคนคัดค้านมาก เพราะอยู่ห่างจากหัวลำโพง ซึ่งเป็นศูนย์กลางเมืองสมัยนั้น กว่า 8 กิโลเมตร ซึ่งไม่มีระบบขนส่งมวลชน มาวิ่งให้บริการทดแทนในสมัยนั้นได้เลย ทำให้มีการคาดการณ์ว่าจะเสียมูลค่าการเดินทาง และขนส่งไปไม่น้อย เพราะไม่สะดวก
- การใช้หัวลำโพงเหมือนเดิม แต่แก้ไขจุดตัดระดับดิน เพื่อให้สามารถอยู่ร่วมกันได้ โดยแบ่งเป็น 2 แผนคือ
1. สร้างสะพานข้ามจุดตัดทางรถไฟ ทั้งหมด 13 จุด มูลค่า 110 ล้านบาท
2. ยกระดับทางรถไฟขึ้นช่วง หัวลำโพง-บางซื่อ มูลค่า 117 ล้านบาท
แต่สุดท้าย ผ่านมา 70 ปี การแก้ปัญหาจราจร ก็ยังเป็นแผน ที่เราไปฝากไว้กับสายสีแดงครับ
—————————
ผลสรุปสุดท้าย….
มีการคาดการณ์ ปริมาณจำนวนขบวนรถไฟเข้าสถานีหัวลำโพง ได้ในเบื้องต้น อีก 15 ปี และถ้าปรับปรุง สามารถรองรับการขยายตัวได้อีก 40 ปี
อย่างที่เราเห็นและทราบว่า สถานีกลางกรุงเทพอภิวัฒน์ (บางซื่อ) พึ่งมาย้ายมาเป็นสถานีหลักเมื่อปี 2566 ก็ผ่านไปกว่า 70 ปี จากแนวคิดครั้งแรกแล้ว!!!
Cr. เครดิตภาพโบราณจาก เพจ โรงเรียนวิศวกรรมรถไฟ
https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:170662
https://www.facebook.com/Thailand.Infra/posts/711122191163371

[Mongwin]

วิวหน้ารถไฟออกสถานีหัวลำโพง​ ข.317 ชานชาลา11
สุรเสียง พลับพลาสวรรค์
Feb 6, 2024


https://www.youtube.com/watch?v=THKSxrSo0aU

[Wisarut]

สถานีกรุงเทพ มีแบบก่อสร้างเป็นรูปโดมสไตล์อิตาเลียนผสมผสานกับศิลปะยุคเรอเนสซอง มีลักษณะคล้ายกับรถไฟเมืองแฟรงค์เฟิร์ต ในประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมันอีก ทั้งวัสดุในการก่อสร้างก็เป็นวัสดุสำเร็จรูปจากเยอรมันนี เช่นกันลวดลายต่างๆที่ประดับไว้เป็นศิลปะที่มีความวิจิตรสวยงามมาก บันไดและเสาอาคารบริเวณทางขึ้นที่ทำการกองโดยสาร หรือโรงแรมราชธานีเดิมเป็นหินอ่อน โดยเฉพาะเพดานเป็นไม้สักสลักลายนูน ซึ่งหาดูได้ยาก จุดเด่นของสถานีกรุงเทพอีกอย่างหนึ่งคือ กระจกสีที่ช่องระบายอากาศ ทั้งด้านหน้าและด้านหลัง ซึ่งติดตั้งไว้อย่างผสมผสานกลมกลืนกับตัวอาคารเช่นเดียวกับนาฬิกาบอกเวลาที่มีอายุเก่าแก่เท่า ๆ กับตัวอาคารสถานี โดยติดตั้งไว้ที่กึ่งกลางยอดโดมสถานี เป็นนาฬิกาที่สั่งทำพิเศษเฉพาะไม่ระบุชื่อบริษัทผู้ผลิตแสดงให้เห็นเหมือนนาฬิกาอื่น ๆ นาฬิกาเรือนนี้มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 160 เซนติเมตร ควบคุมด้วยไฟฟ้าระบบดี.ซี.จากห้องชุมสายเป็นเครื่องบอกเวลาแก่ผู้สัญจรผ่านไป-มา และผู้ใช้บริการที่สถานีกรุงเทพจนถึงปัจจุบันนี้
https://www.facebook.com/tourismdivision/posts/786981136792256

[Mongwin]

หัวลำโพง...ไม่ได้มีแค่สถานีรถไฟ
Source - กรุงเทพธุรกิจ
Tuesday, February 13, 2024 04:13

ในกิจกรรม บางกอก ดีไซน์ วีค 2024 ที่ผ่านมา หนึ่งในทัวร์กลุ่มเยาวชนริทัศน์บางกอก หัวลำโพง ไม่หิวลำพัง (ราคาทัวร์เพื่อเรียนรู้ชุมชน 349 บาท) พาเข้าตรอก ออกซอย ดูย่านเก่า กินหมูสะเต๊ะ ชมงานศิลป์ใต้สะพาน และโรงแรมสเตชั่น

ย่านเก่าเช่นหัวลำโพง มีเรื่องราวมากกว่าสถานีรถไฟที่เรารู้และเห็น เพราะก่อนหน้านี้ใครจะขึ้นเหนือ ล่องใต้ ต้องมาที่หัวลำโพง โรงแรมตามตรอก ซอก ซอย จึงเต็มไปด้วยคนไทยและต่างชาติ

ระหว่างการพาทัวร์ เยาวชนกลุ่มริทัศน์บางกอก ถามผู้เข้าร่วมว่า ใครเคยมาหัวลำโพงเดินทัวร์แบบนี้บ้าง ปรากฏว่า ส่วนใหญ่ไม่เคย

แค่สัญจรผ่านไปมา ขึ้นรถไฟ ลงรถใต้ดิน ต่อรถเมล์ จึงไม่เคยรู้เลยว่า ชุมชนตรงนี้เคยมีโรงงานกระดาษใช่กี่, มีร้านอิตาลี ขายเหล็กดัดและอุปกรณ์ทำประตูหน้าต่าง ซึ่งในอดีตนำเข้าประตูเหล็กดัดผ่านพ่อค้าอิตาลี, มีตรอกขายอาหารอร่อยๆ แบบเยาวราช แม้ไม่เยอะเท่า ก็ต้องยอมรับว่าเป็นการเดินเที่ยวชุมชนในมุมที่ไม่เคยเห็น และได้รู้ว่า มีร้านหมูสะเต๊ะอร่อยขนาดนี้เลยหรือ (ร้านชองกี่)

นอกจากเดินย่านเก่า ยังพาไปเช็กอินนิทรรศการศิลปะที่จัดในงานบางกอก ดีไซน์ วีค 2024 เพื่อบอกเล่าเรื่องราวชุมชน ไม่ว่านิทรรศการรื้อภาพสลักความทรงจำ ใต้ทางด่วนชุมชนตรอกสลักหิน, นิทรรศการอรุณสวัสดิ์หัวลำโพง ที่โรงแรมสเตชัน รวมถึงนิทรรศการภาพถ่ายที่ร้าน Play space cafe ใช่กี่ (ในอดีตเคยเป็นโรงกระดาษใช่กี่)

ในส่วนของงานศิลปะรื้อภาพสลักความทรงจำ ย่านหัวลำโพง ซึ่งจัดแบบได้ใจคนในชุมชน ศิลปินทั้ง 10 คนทำงานศิลปะร่วมกับลูกหลานคนในชุมชนที่เป็นคนเล่าถึงสิ่งที่หายไปและสิ่งที่ยังคงอยู่

ไม่ว่าเรื่องราวถนนสายเหล็ก การทำชิ้นส่วนส่งโรงงาน โรงแรมสเตชันที่เป็นแหล่งแสดงศิลปะ ปัจจุบันยังเปิดให้พักในราคาไม่แพง และเป็นโรงแรมที่มองจากช่องหน้าต่างตรงบันไดทางขึ้นเห็นสถานีหัวลำโพงสวยที่สุด

และโรงแรมศรีหัวลำโพง แม้ไม่เปิดบริการแล้ว แต่เท่าที่ทราบโครงสร้างด้านในมีความน่าสนใจ จึงมีภาพยนตร์หลายเรื่องใช้เป็นสถานที่ถ่ายทำหนัง แล้วยังมีโรงแรมจิบเซ้ง โรงแรมตุ้นกี่ (เคยเป็นสถานที่ประชุมลับของพรรคคอมมิวนิสต์สยาม) ทั้งสองโรงแรมหายไปแล้ว

รวมถึงเรื่องเล่าผ่านงานศิลปะ ส้มตำตามสั่งบนฟุตบาท...เรื่องราวหญิงขายบริการในคราบแม่ค้าส้มตำหาบเร่ ปูเสื่อขายพร้อมยาดอง เพราะในอดีตตรอกสลักหิน เป็นแหล่งรวมอาชีพหลากหลาย และแหล่งท่องเที่ยวกลางคืน

และยังมีเรื่องเล่าจากร้าน Play Space Cafe ในอดีตเป็นโรงกระดาษใช่กี่แห่งเดียวในย่านหัวลำโพง ซึ่งทายาทรุ่นใหม่ ยังเก็บคำว่า ใช่กี่ ไว้ให้นึกถึง ปัจจุบันเป็นร้านกาแฟ ไอศกรีม ขนมโฮมเมด ที่คนขายตั้งใจทำเต็มที่ จึงเป็นร้านที่คนชอบแวะเวี่ยนมาดื่มกาแฟ และกินไอศกรีม

เหล่านี้คือ ส่วนหนึ่งของเรื่องเล่าความทรงจำกับอาชีพที่หายไปและชุมชนที่เปลี่ยนไปตามกาลเวลา

ที่มา: นสพ.กรุงเทพธุรกิจ ฉบับวันที่ 13 ก.พ. 2567

[Wisarut]

จะอิ่มกี่โมง หัวลำโพงสเตชั่น
พาสำรวจร้านอร่อยทั้งคาวหวานรอบสถานีหัวลำโพง ตั้งแต่ก๋วยเตี๋ยวตรอกโรงหมู อาหารเจหรูยี่ คาเฟ่ร้านใต้บ้าน
https://readthecloud.co/street-food-around-hua-lamphong-station/