"เขาดิน" อยู่ไหน

[Patiew]

รออีกสักพัก กลับมีจำนวนเพิ่มมากขึ้นไปอีก ป้าก็เลยนึกเล่นๆ คิดซะว่าเค้าเป็นเทศกิจที่คอยดูแลความเรียบร้อยบนรางของสายนี้ซะเลย



มีผู้บังคับบัญชาด้วยนะนั่น

[Patiew]

แถมยังมีผู้ตรวจสอบขั้นสุดท้ายซะด้วย 555+

[Patiew]

สุดยอดจริงๆ สายนี้ นอกจากจะต้องคอยระวังอันตรายบนราง จากไม้ผุๆ ก้อนหินเม็ดโตๆ หมาดุๆ (ตามจุดตัดต่างๆ) รถไฟที่มาอย่างรวดเร็วและเงียบเชียบ แล้วยังต้องให้ทางเจ้าของสถานที่เค้าก่อนอีกด้วย ประทับใจจริงๆ ค่ะ

ขอบอกว่าเจ้าด่าง เจ้าดำ เจ้าแดง ที่นี่ดุมากจริงๆ ใครจะลงสำรวจอีกทีตั้งสติให้มั่นก็แล้วกันนะจ๊ะ เดี๋ยวจะหาว่าป้าไม่เตือน

[Patiew]

๑๑.๔๕ น. มาถึงแล้วค่ะ จุดที่สันนิษฐานกันว่าน่าจะเป็นที่ตั้ง "สถานีเขาดิน" ในอดีต ซึ่งจะจริงหรือไม่เดี๋ยวมาดูกัน




(ณ จุดนี้ที่ สทล. 106/4 จุดตัดหลังโรงเรียนเขาดินวิทยาคาร)

[Mongwin]

ภาพถ่ายดาวเทียมบริเวณโรงเรียนเขาดินวิทยาคาร ต.ท่าล้อ อ.ท่าม่วง จ.กาญจนบุรี
วันที่ 18 มี.ค.2549 ดาวเทียม QuickBird จากโปรแกรม Google Earth
หมุดสีม่วงและตัวเลขคือ ตำแหน่งของเสาโทรเลข
4 ในภาพคือ สทล.ที่ 106/4 ซึ่งเป็นจุดตัดหลังโรงเรียน
8 คือ สทล.ที่ 106/8
ก.ม.106 (สทล.106/1) อยู่ที่หลังสถานีอนามัยบ้านเขาดิน



เปรียบเทียบกับภาพถ่ายทางอากาศบริเวณเดียวกัน
เมื่อวันที่ 14 ธ.ค. 2516 โดยกรมแผนที่ทหาร ฟิล์มม้วนที่ M105 ภาพที่ 096
โครงการ น.ส.3 มาตราส่วนภาพถ่ายต้นฉบับ 1:15,000
ทำภาพถ่ายเชิงซ้อน (Image overlay) บนโปรแกรม Google Earth



จะเห็นว่าในสมัยนั้น สถานีอนามัยและอาคารเรียนของโรงเรียนหลายหลังยังไม่ได้สร้าง พื้นที่ส่วนใหญ่ยังเป็นทุ่งนา ป่าเขา
นอกจากนี้ ถนนแสงชูโต (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 323) ยังมีเพียง 2 ช่องทางวิ่ง

สำหรับเรื่องเกี่ยวกับทางรถไฟ คงต้องรอป้าติ๋ววิเคราะห์โดยใช้ข้อมูลการลงพื้นที่สำรวจ และวัตถุพยานอื่นๆ ประกอบครับ

[Rakpong]

อิอิ ยังไม่เห็นร่องรอยสถานีเขาดินเลยแฮะ

สงสัยจะเป็นเนินดิน ที่อาจารย์หม่องตั้งข้อสังเกตไว้

[Patiew]

บริเวณหลังโรงเรียนนี่ เดี๋ยวจะมีพยานบุคคลมาเฉลยให้ค่ะ

แต่ถึงอย่างนั้น แนวคันดินที่ อ.เอก ตั้งข้อสังเกตไว้ก็ไม่เหลือร่องรอยอะไรไว้ให้ค้นหาแล้วเหมือนกันค่ะ ปัจจุบันโดนชาวบ้านรุกที่ทำเป็นพื้นที่ปลูกผักและผลิตอิฐมอญเพื่อส่งขายไปแล้วค่ะ (ตลอดแนวเลยเช่นกัน)

[Mongwin]

ในการศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับเรื่องนี้ นอกเหนือจากการสำรวจหาร่องรอยของที่ตั้งอาคารสถานีแล้ว สิ่งที่น่าสนใจอีกอย่างที่มองข้ามไม่ได้คือการหาประวัติวัด โรงเรียน สถานีอนามัย และชุมชนบ้านเขาดินครับ

ตอนนี้เราทราบแล้วว่า วัดสันติคิรีศรีบรมธาตุ สร้างเมื่อปี พ.ศ.2509
ส่วนโรงเรียนเขาดินวิทยาคาร ยังหาประวัติไม่ได้ แต่จากภาพถ่ายทางอากาศปี 2516 ทำให้ทราบว่ามีโรงเรียนแล้ว แต่ยังไม่มีสถานีอนามัย

ทางรถไฟสายหนองปลาดุก-วังโพยุคใหม่ จัดว่ามีอายุไม่มากนัก แม้จะเก่ากว่าสายสุพรรณบุรี ซึ่งเปิดใช้ในปี 2506 แต่ก็ยังใหม่กว่าสายสงขลา-พัทลุง ซึ่งเปิดใช้ในปี 2456

จากประเด็นนี้ ทำให้มองเห็นว่า ช่วงเวลาที่สร้างทางรถไฟสายนี้ (ยุคใหม่นะครับ ไม่ใช่สมัยสงครามโลกฯ) ชุมชนต่างๆ เริ่มมีการขยายตัวมาก่อนแล้ว จากการที่มีทางหลวงแผ่นดินสายกรุงเทพ-กาญจนบุรี และแม่น้ำแม่กลองไหลผ่าน ซึ่งสำคัญในการคมนาคมขนส่ง

การเติบโตของอำเภอท่าม่วง มีมาก่อนหน้าการสร้างสถานีรถไฟท่าม่วง โดยสังเกตจากแผนที่เขตสุขาภิบาลท่าม่วง พ.ศ.2498 ข้างล่างนี้ครับ



จะเห็นว่า สถานีรถไฟท่าม่วงค่อนข้างห่างจากชุมชน ต่างจากสถานีรถไฟยุคแรกๆ ที่ชุมชนพัฒนาขึ้นพร้อมกับการมาถึงของทางรถไฟ ด้านหลังสถานีรถไฟมักจะเป็นตลาด ย่านการค้า และเขตที่อยู่อาศัย ส่วนด้านหน้าสถานีรถไฟมักจะเป็นวัด หรือสถานที่ราชการ (ชุมทางหาดใหญ่และสถานีเทพา เป็นตัวอย่างของผังเมืองแบบนี้)

[Mongwin]

คราวนี้มาพิจารณาบัญชีสถานีปี 2495 ดูนะครับ



จะเห็นได้ว่า สถานีท่าม่วง เป็นสถานีทางสะดวกเพื่อการสับหลีก แต่อยู่ห่างไกลจากชุมชน จึงมีที่หยุดรถทุ่งทอง ซึ่งใกล้ตลาดท่าม่วงมากกว่า ไว้เพื่อการโดยสาร

จากสถานีท่าม่วงถึงสถานีปากแพรก ซึ่งเป็นสถานีประจำจังหวัดกาญจนบุรีในขณะนั้น คิดเป็นระยะทางประมาณ 14 กม. จึงจำเป็นต้องมีสถานีทางสะดวกขึ้นอีกแห่ง คือสถานีเขาดิน (ไม่ได้นำเรื่องสมัยสงคราม ซึ่งเป็นสถานีใหญ่ มีทางแยกเข้าโรงซ่อมรถ และค่ายทหารมาพิจารณา เนื่องจากไม่น่าจะเกี่ยวข้องกัน)

วัดสันติคิรีศรีบรมธาตุ สร้างขึ้นในยุคหลัง คือ ปี 2509 ส่วนโรงเรียนและสถานีอนามัย ก็สร้างอยู่ริมทางหลวง สำหรับชุมชนบ้านเขาดิน อยู่ทางด้านทิศใต้ ระหว่างทางหลวงกับแม่น้ำแม่กลอง

ดังนั้นทำเลที่ตั้งของสถานีเขาดิน จึงน่าจะพิจารณาพื้นที่ราบ ที่มีพื้นที่เพียงพอในการวางรางหลีก และห่างไกลจากทางน้ำ เนื่องจากการสร้างทางหลีกหรือย่านสถานีข้ามทางน้ำ เป็นการเพิ่มงบประมาณในการสร้างสะพานโดยไม่จำเป็น
เราจึงมักเห็นหลายๆ สถานี มีสะพานอยู่ที่หัวท้ายสถานีเมื่อเลยประแจไปแล้ว อย่างเช่น กรณีของสถานีบ้านต้นโดน และอดีตสถานีวัดเกาะจันทร์

[Rakpong]

จริงอย่างที่อาจารย์หม่องบอกครับ

ชุมชนของคนเมืองกาญจน์ ตั้งอยู่ริมแม่น้ำแม่กลองเป็นส่วนใหญ่ และสมัยก่อนยังไม่มีเขื่อน น้ำมากน้ำน้อยแตกต่างกันในแต่ละปี

ระหว่างสถานีชุมทางหนองปลาดุก - ปากแพรก ยังเป็นที่ราบ และพื้นที่การเกษตร แบบที่ดอน การสร้างทางรถไฟในสมัยนั้น จึงหลบเส้นทางใกล้น้ำ เพราะขนส่งอุปกรณ์ทางรถยนต์พอได้

แต่ถ้าเลยจากเมืองกาญจน์ขึ้นไป ก็จะเป็นป่าทึบมากขึ้น การขนส่งทางบกไม่ค่อยสะดวก เลยต้องพึ่งพาการขนส่งทางแม่น้ำ ทางรถไฟจึงสร้างเลียบแม่น้ำแควน้อยเป็นหลัก

มีข้อสังเกตว่าสถานีประจำอำเภอ เพื่อการโดยสาร ไม่ว่าจะเป็น ทุ่งทอง ( อำเภอท่าม่วง ) หรือท่ามะกา เป็นแค่ที่หยุดรถเท่านั้น ซึ่งท่ามะกาเชื่อว่าเป้นที่หยุดรถแต่ต้น คงเหลือหลักฐานน้อยมาก แม้ใช้การสำรวจโดยการเดินเท้า เพราะผมไปสำรวจทางรถมาแล้ว ไม่เจออะไรเลย


รอลุ้นเสาโทรเลข107/5 อยู่นะครับ