นิราศสุโขทัย ของคุณหญิงเขื่อนเพ็ชรเสนา

[Mongwin]

๖๗/ มาถึงคลองมาปรับใคร่รับรู้ ปรับไหมผุ้ใดเล่าได้ข้าวของ
เพียงแต่มาถ้าจะปรับไม่รับรอง ให้อยู่คลองปรับหาไม่ว่าไร

ตำบลนี้มีวัดขนาดย่อม หมู่บ้านหย่อมน้อยโขไม่โตใหญ่
ล้วนป่าไม้เบญจพรรณทั่วกันไป ให้เปลี่ยวใจเปลี่ยวตานั่งชาเย็น

อากาศคลุ้มอุ้มเมฆเป็นหมอกมืด ยิ่งชื้นชืดหนาวใจใครจะเห็น
วายุจัดพัดไม้ไหวกระเด็น ดังสนั่นลั่นเช่นป่าทลาย

พอฝนซาฟ้าคะนองก้องกัมปนาท สุนีบาตรตกที่ไหนอกใจหาย
รถวิ่งแหวกกลางฝนจนฝนคลาย ค่อยสบายหายกลัวนั่งตัวตรง

----
คลองมาปรับ ปัจจุบันคือ คลองมะพลับ อ.ศรีนคร จ.สุโขทัย

[Mongwin]

๖๘/ ถึงคลองบางต้นยางสล้างล้ำ ล้วนหลายกำครื้นในไพรระหง
กล้วยไม้เหมาะเกาะก่อเป็นกอกง ออกดอกส่งกลิ่นฟุ้งจรุงใจ

เอื้องคำช้อยช่อช่วงดังพวกทอง ช้างเผือกผ่องขาวลออช่อไสว
สามปอยตระการบานฟ้อช่อวิไล อีกดอกไอยเรศสะพรั่งช่อดังงา

ทั้งฟ้ามุ่ยเอื้องแซะแหละตีนเต่า เอื้องแมลงเม่าเอื้องดาวช้างน้าวหา
สายวิสูตรช่อม่วงพวงโมรา ย้อยระย้าน่าชมภิรมย์ทรวง

----
คลองบางต้นยาง หมายถึง คลองยาง

[Mongwin]

๖๙/ ถึงสวรรคโลกเรื่องเมืองมนุษย์ เป็นสิ้นสุดทางไปรถไฟหลวง
จะขึ้นต่อรถยนต์คนทั้งปวง เขาทักท้วงว่าทางอย่างกันดาร

เมื่อคืนนี้ฝนตกเสียโชกชุ่ม ถนนเป็นหลุมเป็นบ่อข้อโดยสาร
จะไปสุโขทัยไม่ได้การ เพียงบางตาลถ้าจะไปพอได้ดี

ต้องเปลี่ยนทางจ้างเรือเป็นเหลือคาด หกสิบบาทจนจิตจะคิดหนี
ต้องรีบไปให้ทันกฎกำหนดมี ถ่ายของที่รถส่งลงนาวา

ฝนพรูพร่ำจำใจไปไม่รอด เรือต้องจอดค้างคืนสุดฝืนท่า
ช่างเคราะห์ร้ายย้ายโยกโชคชะตา สุริยาพลบค่ำเดือนรำไร

นอนอนาถขาดสุขลุกขึ้นนั่ง ท่านช่างตั้งนามสวรรคโลกชั้นไหน
ภูมิประเทศเขตขอบดูรอบไป ไม่สมให้นามสวรรค์เช่นนั้นเลย

กันดารน้ำตามตลิ่งสูงจริงเจียว ลำน้ำเชี่ยวแดงขุ่นแม่คุณเอ๋ย
จะอาบกินอย่างใดเล่าหรือเขาเคย ก็เสบยไปตามด้วยความชิน

[ksomchai]

ติดตามคุณหญิงมาตลอดจนถึงสวรรคโลค ต่อไปนี้คงเดินทางโดยทางเรือไปจนถึงสุโขทัย กว่าจะเดินทางมาถึงใช้เวลาหลายวันนะครับ

ไม่ทราบว่ามีตอนต่อไปอีกไหม ครับ? จนถึงสุโขทัย และตอนคุณหญิงท่านเดินทางกลับ

รอติดตามชมต่อ ครับ
_________________

[Mongwin]

หนทางอีกยาวไกลครับพี่สมชาย ใช้เวลาเดินทางด้วยเรือจ้าง ล่องไปตามแม่น้ำยมอีก 1 คืน จึงจะถึงสุโขทัยครับ

----

อันนิสัยไทยเราเป็นเหล่ามาก ถึงจนยากอย่างใดไม่ไกลถิ่น
ไม่เหมือนเจ๊กแขกฝรั่งต่างก็บิน มาหากินเมืองเราจนเขารวย

ขนเงินไปบำรุงเขตประเทศเขา ทั้งพวกเราก็ช่วยยุ่งผดุงด้วย
เปลือกหรือแก่นซื้อส่งเฝ้างงงวย จะระหวยละห้อยน้อยใจใคร

อันเมืองนี้มีตำนานโบราณกล่าว สร้างกว้างยาวเรียบร้อยหาน้อยไม่
กว้างห้าสิบยาวร้อยเส้นเช่นของไทย กำแพงใหญ่ล้อมรอบเป็นขอบคัน

กว้างสองวาสูงสี่วาศิลาแลง ฤๅษีแจ้งกลับมาจากฟากสวรรค์
จึงเอานามตามชั้นฟ้ามาประพันธ์ ชื่อสวรรคโลกเลิศประเสริฐนาม

พระยาธรรมราชาเลออาสน์รัตน์ เป็นกษัตริย์เฟื่องฟุ้งทุกกรุงขาม
ถวัลย์รัชสืบมาพยายาม นับได้สามกษัตริย์ขัตติยา

ภายหลังพระอรุณราชกุมาร ชนขนานนามพระร่วงโชติช่วงหล้า
ได้ปกป้องครองเมืองเรืองเดชา สร้างมหาถาวรขจรนาม

ได้ธิดากรุงจีนเป็นชิ้นเอก มาภิเษกเป็นมเหสีองค์ที่สาม
ทั้งได้ลำเภตราสง่างาม บริวารตามเข้ามารวมห้าร้อย

ทำถ้วยชากาน้ำชามกระเบื้อง ขายทั่วเมืองซื้อไว้ได้ใช้สอย
เหตุใดไทยไม่จำทำตามรอย ซื้อเขาน้อยไปเมื่อไรชาติไทยเรา

ทำไม่เป็นไม่อุตส่าห์น่าบัดสี เกิดมามีเท้ามือนั้นหรือเปล่า
เครื่องนุ่งห่มงมงายฟูมฟายเมา ซื้อเขาเอาเสียทุกอย่างไม่สร้างเอง

การทิ้งสิทธิ์คิดให้ดีเถอะพี่น้อง เราจะต้องถูกระดมเขาข่มเหง
ถ้าพวกเรามีสามัคคีมีคนเกรง ควรรีบเร่งรักษาสิทธิ์ทุกกิจการ

[Mongwin]

พอเช้าตรูหมู่นกโผนผกร้อง เรียกพวกพ้องออกหาภักษาหาร
ก็ออกเรือลอยลำไปตามธาร ต่างสำราญด้วยอากาศสะอาดดี

หอมสาวหยุดกระดังงาเวลารุ่ง ส่งกลิ่นฟุ้งยิ่งเปรมเกษมศรี
ชื่นอารมณ์ชมจังหวัดฝั่งนที ดังคีรีเงื้อมชะง้ำตามลำธาร

เห็นเด็กเด็กบนตลิ่งวิ่งกระโจน ลงน้ำโผนเผ่นผงาดว่ายฉาดฉาน
ตลิ่งสูงหลายวากล้าเอาการ ไม่สะท้านสะทกกลัวตกเลย

เขาย่อมว่าไม้ป่าไม้กระถาง ก็จริงอย่างเขาว่าเจ้าข้าเอ๋ย
ลูกคนมีออกจากท้องประคองเคย คนจนเฉยไม่ต้องประคองกัน

ก็โตใหญ่ได้เหมือนไม่เคลื่อนคลาด ธรรมชาติเป็นกลางจัดสร้างสรรค์
กลับแข็งแรงจ้ำม่ำดำเป็นมัน พ่อแม่นั้นอาศัยได้เต็มมือ

ตัวเล็กเล็กทำการงานทั้งหลาย เลี้ยงวัวควายขับนกเสียงโหวกหวือ
หาผักปลากังวลมาปรนปรือ ไม่คร้านดื้อดีจริงทั้งหญิงชาย

เจ๊กแจวเรือตามน้ำไม่ลำบาก ช่างพูดมากหัวร่อกันงอหงาย
เล่าถึงลูกถึงเมียว่าเสียดาย เขาหนีตายไปหมดไม่อดทน

ตัวของเขาอยู่ถิ่นนี้แปดปีกว่า แจวนาวาเสียเพลินเหมือนเดินถนน
ได้เท่าใดหมดก็ช่างไม่กังวล ถึงแสนจนแสนยากไม่อยากตาย

โลกสนุกมากมายทั้งใหญ่กว้าง มีเสือช้างนกปลาพฤกษาหลาย
กลางคืนมีเดือนดาวออกพราวพราย กลางวันสายแสงตะวันประจันตา

สารพัดดีดีก็มีชม เนินพนมห้วยธารขนานหน้า
จึงไม่อยากจะตายวายชีวา มั่งมีว่าลำบากไม่อยากมี

ถ้าทรัพย์มากยากใจดังไฟติด ต้องพูดคิดปกป้องให้ผ่องศรี
เป็นทุกข์ร้อนนอนไม่สบายดี ตัวเขานี้ไม่ต้องการสำราญกาย

ชอบแต่ให้ใจเป็นสุขไม่ทุกข์ร้อน กินอิ่มนอนหลับเท่านั้นที่มั่นหมาย
ไม่โลภล้นจนใจไม่สบาย มั่งมีตายเอาไปได้เมื่อไรมี

[Mongwin]

ความเป็นจริงยิ่งกว่าจริงทั้งหญิงชาย เกิดแล้วตายทั่วจังหวัดปัถวี
ย่อมรู้ตัวไม่พ้นทุกคนดี แต่ยากที่จะห้ามความทะยาน

หาได้กำน้อยไปอยากได้กอบ ได้กระสอบมุ่งตะล่อมเท่าพ้อมสาน
ได้เต็มลำเรือรบไม่สบมาน ร้อยโกฏิล้านก็ไม่พอโลภต่อไป

จักรพรรดิมีรัตนะเจ็ด ก็มีเสร็จสมมาตรราชมไหย์
ฝังมหาสมุทรอันสุดไกล น้ำเท่าใดก็มิพักรู้จักพอ

ถ้าจะพูดกันอีกทีโลกีย์สมบัติ ที่จรัสรุ่งเรืองฟุ้งเฟื่องหนอ
ประดับโลกประโยคยิ่งสิ่งพะนอ ผู้โลภก่อสร้างไว้จึงได้งาม

ทิ้งความรู้วิทยาสารพัด เป็นบรรทัดวิริยาฝ่าพงหนาม
ผู้กำเนิดที่หลังยังได้ความ รู้เห็นตามท่านผู้สร้างนำทางมา

มฤดกตกทอดตลอดโลก เป็นชัยโชคอำนาจวาสนา
ได้เป็นทุนหนุนเลิศเกิดปัญญา คิดค้นหาประกอบทำล้วนสำคัญ

ภูเขาใหญ่สูงปราบให้ราบต่ำ พื้นภูมิทำเป็นทะเลเล่นเหหัน
ถมสมุทรขุดบาดาลวิตถารครัน เรือดำดั้นเป็นมหาชลาลัย

เครื่องบินเผ่นผันเร่กลางเวหาส วิทยุอาจต่อสำเนียงเสียงแจ่มใส
ไฟฟ้าวงส่งแสงแข่งอุทัย ใช้แรงไฟทำประโยชน์โชตนา

มนุษย์เรามีฤทธิ์คล้ายวิษณุกรรม ประดิษฐ์ทำของใช้ได้หนักหนา
เครื่องจักรกลพ้นจะพรรณนา ดังเทวานิรมิตไม่ผิดไกล

[Mongwin]

๗๐/ ถึงน้ำหักหักอะไรได้เสียหนัก แต่หักรักนี้อนาถไม่หวาดไหว
มันแน่นเหนียวเหนี่ยวรัดดวงหทัย หักเท่าไรก็ไม่หักหนักอุรา

หนักอะไรก็ไม่หนักเท่ารักหลง เดินบุกพงหลงทางในกลางป่า
ยังประสบพบที่มีมรรคา หลงรักหาพบทางที่สร่างใจ

เพราะงวยงงหลงระเริงในเชิงรัก ใครจะชักฉุดคลาดไม่หวาดไหว
จนกระทั่งเปื่อยเน่าเป็นเถ้าไป น่ากลัวภัยโมหะจิตระอิดระอา

๗๑/ ถึงท่ายาวยาวให้บั่นสั้นให้ต่อ นี้เป็นข้อคำบูราณขนานว่า
ทำสิ่งใดให้ตริพิจารณา แม้ปัญหาข้องขัดอึดอัดใจ

ปรึกษาผู้รู้หลักอัครฐาน จะอาจหาญชี้ทางสว่างไสว
นี้คือสั้นต่อให้ยาวสาวกำไร ยาวให้บั่นนั้นได้แก่ใจเรา

ข้อใดส่อก่อเวรเห็นถนัด จงเร่งรัดตัดเหตุนั้นให้สั้นเข้า
ไม่มีเวรเสียได้สบายเบา ใครว่าเต่าว่างั่งชั่งเป็นไร

----
ปัจจุบันคือ บ้านคลองน้ำหัก และ บ้านย่านยาว ตำบลย่านยาว อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย
http://map.longdo.com/?gmap=1&hybrid=1&gmap=1&lat=17.293076907907356&long=99.83589647810709&res=16384&map=epsg3857&locale=th

[Mongwin]

๗๒/ ถึงท่าช้างกว้างเตียนดูเลี่ยนโล่ง บ้านเรือนโรงเคหาที่อาศัย
ปลูกกันร่นพ้นฝั่งกลัวพังไป พักเรือใกล้ไปธุระงานประจำ

ตลิ่งสูงจูงกันเกาะหัวเราะร่วน บ้างเซซวนเหนี่ยวไต่ไถลถลำ
กลัวตกกลิ้งนิ่งกรานค่อยคลานคลำ พอล่วงล้ำขึ้นไปได้สบายครัน

หอมระรื่นชื่นใจดอกไม้ป่า โยทะกาสุกรมนมสวรรค์
ลำดวนดงส่งกลิ่นลูกอินจันทร์ มะลิวัลย์กาหลงและชงโค

พวงพะยอมหอมกรุ่นพิกุลแก้ว ทั้งนมแมวจันทร์กะพ้อช่อยี่โถ
ต่างช่วยกันเก็บพอได้ห่อโต เห็นวัดโอ้อนิจจาชื่อป่าแดง

ดูกุฎีโบสถ์ศาลาล้วนฝาไม้ เก่าแก่ใช้ปิดกั้นกันด้วยแผง
ชาวบ้านจนวัดก็งอก่อแรง เป็นการแสดงพื้นถิ่นได้ยินยล

ถ้าวัดวาอารามงามสง่า ชาวประชาตำบลดีมั่งมีผล
บำรุงวัดบำรุงสงฆ์ให้คงทน ได้สวดมนต์ภาวนารักษาใจ

ต่างลงเรือพร้อมหน้านาวาเคลื่อน ออกลอยเลื่อนตามลำแม่น้ำไหล
๗๓/ มาถึงบางกระจงเลยตรงไป ดูสิ่งใดเหมือนแต่แรกไม่แปลกตา

----
ปัจจุบันคือ บ้านท่าช้าง ตำบลย่านยาว และ บ้านคลองกระจง ตำบลคลองกระจง อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย
http://map.longdo.com/?gmap=1&hybrid=1&gmap=1&lat=17.255170734518614&long=99.8508739332442&res=8192&map=epsg3857&locale=th

[headtrack]